Λίγες ημέρες πριν την έναρξη των σχολείων, όλους πρέπει να μας ανησυχήσουν τα ευρήματα που συνεχώς πληθαίνουν από έρευνες παγκοσμίως, τα οποία ενοχοποιούν τη μεταφορά της τσάντας για διαταραχές που μπορεί να εμφανίζουν παιδιά σχολικής ηλικίας. Τα συνηθέστερα συμπτώματα τα οποία περιγράφουν τα ίδια τα παιδιά είναι μυϊκοί πόνοι, πόνοι στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης και εύκολη κόπωση. Από την άλλη οι μακροχρόνιες διαταραχές που έχουν παρατηρηθεί και αξιολογηθεί από έρευνες, είναι μεταβολές στα φυσιολογικά κυρτώματα της σπονδυλικής στήλης (αύξηση κύφωσης, τροποποιήσεις στη λόρδωση), αύξηση στην πρόσθια προβολή των ώμων και διαταραχή στην χωρητικότητα των πνευμόνων εξαιτίας της θέσης στης σπονδυλικής στήλης.
Οι μεταβολές στην ευθυγράμμιση της σπονδυλικής στήλης και οι αντισταθμίσεις που προκύπτουν από αυτές τις αλλαγές, θεωρούνται προβλήματα δημόσιας υγείας που επηρεάζουν τα παιδιά και τους εφήβους τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Κύρια αιτία αυτών των διαταραχών είναι η έκθεση στο υπό ανάπτυξη μυοσκελετικό σύστημα, σε δραστηριότητες που απαιτούν εντονότερη φόρτιση από τα φυσιολογικά όρια.
Από διάφορες έρευνες έχει προταθεί να επιτρέπεται σε κάθε παιδί να μεταφέρει μια σχολική τσάντα η οποία δε ξεπερνάει το 10% του σωματικού του βάρους.
Στη Νέα Ζηλανδία και σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε σχολικό πληθυσμό, βρέθηκε ότι οι μαθητές μετέφεραν βάρη τα οποία υπερέβαιναν του συνιστώμενου βάρους για έναν ενήλικα εργαζόμενο σε βαριά βιομηχανία. Το 77,1% του πληθυσμού των μαθητών ανέφεραν συμπτώματα στο μυοσκελετικό σύστημα και κυρίως στη πλάτη, τους ώμους και τον αυχένα. Σε άλλη έρευνα διαπιστώθηκαν αυξημένα ποσοστά ύπαρξης πόνου σε μαθητές 7-9 ετών χωρίς τα δεδομένα να επηρεάζονται από το φύλο. Η πλειοψηφία των μαθητών αισθανόταν συχνά ενοχλήσεις στη μέση, αλλά και σε άλλες περιοχές του κορμού και των άνω άκρων τους. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι μαθητές μετέφεραν τσάντες με βάρος περίπου στο 12% έως 14% του σωματικού τους βάρους, επομένως 2% – 4% περισσότερο από τα όρια που έχουν προταθεί. Αυτή η υπέρβαση ήταν η αιτία της διαφοροποίησης της στάσης και κίνησης των μαθητών, γεγονός που μακροπρόθεσμα τροποποιούσε τόσο το συντονισμό του μυϊκού συστήματος όσο και την ευθυγράμμιση της σπονδυλικής στήλης και των ώμων οδηγώντας σε πόνο και κόπωση. Έρευνες παγκοσμίως έχουν παρουσιάσει τα ίδια αποτελέσματα με τα στοιχεία να επαναλαμβάνονται και στο σχολικό πληθυσμό της Ελλάδας.
Από τη στιγμή επομένως που έχει αναγνωριστεί ένα πρόβλημα, αυτό που οφείλουμε όλοι μας, επαγγελματίες της υγείας και οικογενειακό περιβάλλον, είναι να βρούμε κάποιες λύσεις και προτάσεις οι οποίες να μειώσουν, αν όχι να εξαφανίσουν τους προδιαθετικούς παράγοντες και τις αντίστοιχες συνέπειες.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥ ΓΟΝΕΙΣ
Στις έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί η καλύτερη και ασφαλέστερη επιλογή για την πρόληψη του πόνου και των δομικών διαταραχών φαίνεται να είναι οι τσάντες trolley
Οι γονείς θα πρέπει να προχωρήσουν στην αγορά των ποιοτικότερων τσαντών (είδος, υλικό, διαστάσεις, με ξεχωριστά διαμερίσματα για να βοηθούν στον καταμερισμό του βάρους) με βασικό κριτήριο την ασφαλή μεταφορά της
Οι γονείς θα πρέπει να ρωτάνε κατά διαστήματα το παιδί τους εάν το σακίδιο του προκαλεί κόπωση ή πόνο
Οι γονείς θα πρέπει να διερευνούν αν οι μαθητές μπορούν να αποθηκεύσουν βιβλία στο σχολείο και να φέρνουν στο σπίτι μόνο όσα χρειάζονται για τη μελέτη
Εάν το παιδί επιμένει ότι χρειάζεται να φέρει στο σπίτι περισσότερα βιβλία από αυτά που μπορεί άνετα να μεταφέρει, ο γονέας οφείλει να έρχεται σε επικοινωνία με τον/την εκπαιδευτικό
Η σχολική τσάντα πρέπει να καθαρίζεται συχνά, καθώς το παιδί μπορεί να αποθηκεύει αντικείμενα που δεν χρειάζεται.
Όταν χρησιμοποιούνται σακίδια πλάτης οι ιμάντες των ώμων πρέπει να ρυθμίζονται έτσι ώστε το κάτω μέρος του σακιδίου να βρίσκεται ακριβώς πάνω από τη μέση του παιδιού (το σακίδιο δεν πρέπει να κρέμεται στο ύψος των γλουτών)
Τα βαρύτερα αντικείμενα της τσάντας πρέπει να τοποθετούνται κοντά στη σπονδυλική στήλη του παιδιού ώστε να εξισορροπείται καλύτερα το φορτίο
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Ύπαρξη κατάλληλων ντουλαπιών ή αποθηκευτικών χώρων και κατανομή σε κάθε μαθητή ώστε να παραμένουν κάποια βιβλία στο σχολείο
Εκπαιδευτικά ενημερωτικά φυλλάδια για τη σημασία της σωστής χρήσης της τσάντας
Περιοδική εξέταση των μαθητών από γιατρούς και φυσικοθεραπευτές για πιθανές μυοσκελετικές αποκλίσεις
Σωστή κατανομή και οργάνωση του προγράμματος ώστε να μην μεταφέρονται όλα τα βιβλία ταυτόχρονα
Χρήση ράμπας δίπλα στα σκαλοπάτια εισόδου στο σχολείο ώστε να μεταφέρονται μέσω αυτού οι τσάντες με trolley
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
Να μη μεταφέρουν περιττά πράγματα στο σχολείο
Να γεμίζουν τα μπουκάλια νερού μόλις φτάνουν σχολείο και να τα αδειάζουν πριν φύγουν
Θα πρέπει να τακτοποιούν τα αξεσουάρ τους με τέτοιο τρόπο ώστε τα βαρύτερα πράγματα να βρίσκονται κοντά στην πλάτη τους
Θα πρέπει να μεταφέρουν την τσάντα trolley εναλλάξ και με τα δυο χέρια
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
NeuroPhysioKids (2018)
Kabilmiharbi and Santhirasegaram, (2017), A Study on Relationship Between Carrying Schoolbags and The Prevalence of Neck and Back Pain Among 7 – 9 Year, Old Students Web of Conferences, 87
Matlabi et al., (2014), Carrying heavy backpacks and handbags amongst elementary students: Causes and solutions, Science Journal of Public Health, 2(4): 305-308
Moore et al., (2007), Association of relative backpack weight with reported pain, pain sites, medical utilization, and lost school time in children and adolescents, The Journal of School Health, 77(5), pp. 232-239
Rontogiannis et al (2017), Comparison between two different typew of schll bags and musculoskeletal symptoms in primary school students, IETI transactions on ergonomics and safety, 1 (2), 11-21
Whittfield et al (2005), Schoolbag weight and musculoskeletal symptoms in New Zealand secondary schools., Appl. Ergono., 36, 193